Ông Trường Thịnh, nguyên cán bộ Trung tâm Khoa học Xã hội và Nhân văn Quốc gia người chuyên nghiên cứu về lĩnh vực này cho biết, dân gian ta có câu “trần sao, âm vậy” nên trước tình trạng kẹt xe, đường chật, chen lấn chờ đợi… đã “sáng tác” ra chuyện cũng lễ trước ngày để tổ tiên, ông bà, ông Công, ông Táo nhà mình đi trước vào tâu trước, kẻo đến muộn mất thiêng, ít lộc… mà quên mất câu “hồn đi mây về gió”. Xét theo khía cạnh khoa học cả về phần âm và phần dương thì điều này là chưa đúng, “cúng sai ngày thì chỉ được cái tâm, không được cái linh ứng là Phúc – Lộc – Thọ”, ông Thịnh nhấn mạnh.

ThS Vũ Đức Huynh, người chuyên nghiên cứu về lĩnh vực tâm linh, tác giả cuốn sách “Ngày lành tháng tốt” nhấn mạnh, tâm linh có trước khoa học, tâm linh là cơ sở của tín ngưỡng và nhờ tâm linh tín ngưỡng ra đời và phát triển. Tục thờ cúng phát triển từ sự nghiên cứu, đúc kết trong thực tiễn… nên dù chưa được chứng minh bằng thực nghiệm khoa học hiện đại, nhưng có cơ sở của khoa học, triết học phương Đông, không nên phủ nhận.

Do đó, không phải ngày nào tổ chức cúng lễ cầu ông bà, tổ tiên và thần linh cũng được toại nguyện. Thậm chí, ngày tổ chức tế lễ, cúng bái không phù hợp còn gây họa cho bản thân gia đình. Nghĩa là không phải bất cứ ngày nào cầu cúng lễ bái cũng được, cũng phù hợp nên phải chọn ngày và cúng đúng ngày. Bởi các ngày như rằm, mồng 1… là ngày thân xác được về cửa quan, thiên quan hay về hạ giới… nên nếu cầu cúng thì mới “tiếp nhận được”, cầu cúng sai gây xáo trộn âm dương, không có lợi.

Tương tự, ngày 23 tháng Chạp theo cổ nhân là ngày “mở cổng trời” tức là thời điểm 3 hành tinh: Mặt Trời – Mặt Trăng – Trái Đất ở trên một quỹ đạo nào đó. Vậy câu hỏi đặt ra là chệch ngày đó thì cổng Trời có mở không. Ông Công, ông Táo nhà nào lên chệch ngày, thì cổng trời đóng, chưa mở. Vậy có vào được không? Không vào được thì sao tâu được với Ngọc Hoàng…? Điều này cũng tương tự như ở dương thế, giống như UBND phường chỉ cấp chứng nhận vào thứ 2, mà chủ nhật đã đến phường thì có được việc hay không?… Vì vậy, theo ông Thịnh, nên cúng đúng ngày tại nhà mình là tốt nhất.

- Theo hòa thượng Thích Thanh Huân, Trụ trì chùa Pháp Vân, Thư ký văn phòng 1, T.Ư Giáo hội Phật giáo Việt Nam, nếu không bận rộn thì cúng lễ đúng ngày, còn nếu có việc bận thì ta thành tâm trước. Bởi nghi lễ thờ cúng theo đạo phật và sau – Luật nhân quả trong Đạo Phật chính là hướng niềm tin của phật tử, nhắc nhở phật tử và trợ giúp tinh thần cho phật tử trong cuộc sống hiện tại, ngăn ngừa con người làm điều xấu. Khi có niềm tin, hiệu quả nhất định sẽ giúp mỗi người tránh làm việc xấu, tránh được nghiệp và hậu quả xấu. Khi ta không làm điều xấu, chỉ làm điều thiện, mọi tai ương sẽ tránh được, điều tốt đẹp sẽ đến.